Kitapların İyileştirici Gücü: Bibliyoterapi

Kitaplar aklın tedavi yerleridir.

D. Scilus

Kitap okumanın insanlara faydalarını biliyoruz. Bizi zaman ve mekan farketmeksizin bulunduğumuz yerden alıp başka yerlere götüren, bilgi vermek dışında bize dost olan kitapların aslında iyileştirici güçleri de var desem inanır mısınız?

Kitapların ruh sağlığına yaptığı olumlu etkilerinin keşfedilmesi geçmişten günümüze uzanmaktadır. O zamanlar kütüphanelerin ”iyi zaman geçirme” düşüncesiyle tasarlandığı Eski Yunan’da Bibliyoterapi‘nin temelleri atılmıştır (3*). Ayrıca, Antik Yunan Şehri Teb’de bir kütüphanede bulunan yazıtta; The Healing Place of the Soul, yani ”ruhun şifa yeri” yazmaktadır. Yunan dilinden gelen bir kelime olan Bibliyoterapi, ”biblion” (kitap) ve ”therapeo” (iyileşme) kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Kelimenin bilimsel anlamı ”kitap ile iyileşme”dir. Bibliyoterapi tek disipline bağlı bir kavram değildir, bu sebeple kelime ile ilgili bir çok tanım bulunmaktadır. Yine de bütün tanımları ”bilgi ile iyileşme” olarak özetlemek yanlış olmayacaktır (1*).

Terapötik yöntem açısından bakıldığında bibliyoterapi, insan psikolojisinin olumlu bir şekilde gelişmesine katkı sağlamaktadır ve psikopatoloji söz konusu olduğunda tedavi edici yönü ortaya çıkmaktadır. Duygulanım bozuklukları, yas ve travma süreci, anksiyete bozuklukları, bağımlılık, çocuklarda davranış bozuklukları gibi birçok ruhsal sorunlarda kullanılmaktadır ve bibliyoterapi hem yetişkinler hem de çocuklarda olumlu sonuçlar sağlamaktadır (3*).

Bibliyoterapinin Evreleri

Literatürde bibliyoterapi iki farklı başlık altında sınıflandırılmıştır. (1) Gelişimsel Bibliyoterapi; bir eğitimcinin rehberliğinde sınıfta, kütüphanede ve laboratuvarda uygulanmaktadır. (2) Klinik Bibliyoterapi; ruh sağlığı alanında gerekli akademik eğitimi almış psikolog, danışman ya da terapistin ciddi bir ortamda, duygusal ve davranışsal sorunların çözümlenmesinde kullanılır (5*). İki farklı sınıflandırmanın dışında vurgulanan bir tür de Yaratıcı Bibliyoterapi’dir. Yaratıcı Bibliyoterapi; kişinin, dünyanın farklı bir yerinde bulunan kişilerle benzer sorunları yaşadığını anlamasına yardımcı olur. Kimi zaman kişinin, başkalarıyla ortak sorunlarının olduğunu ve yalnız olmadığını bilmesi iyileştiricidir (3*).

Klasik psikoterapi süreciyle benzer olarak, bibliyoterapi evreleri üç tanedir;

1. Evre: Özdeşim Kurmak

Bu evrede kişi, okuduğu kitap ve olay örgüsünü anlar. Karakteri tanır ve kendisiyle olan benzerliklerinin farkına varıp özdeşleşmesi beklenir. Kendi sorununa benzer yaşantıları olan başka bireylerle kendini ilişkilendirmelidir (3*).

2. Evre: Katarsis

Bu evrede kişi, duygularını tanımlamaya başlar ve onlarla yüzleşir. Amaç, kişinin olabildiğince iç dünyasını açması, hissettiği şeyleri dışarı vurabilmesi ve bunun sonucunda rahatlama sağlamasıdır (3*).

3. Evre: İçgörü ve bütünleşme

İlk iki evreyi tamalayan kişi, bu son evrede, artık kendi yaşamına, sorunlarına ve çözümlere odaklanmaya başlar. İçgörü geliştirerek kişide olumlu değişimlerin meydana gelebileceğinin üstünde durulur ve bütünlük kazanması hedeflenir (3*). Bu evrede kişiye yapılan rehberlik, sorunlarıyla başa çıkmada yardımcı olur ve yeni yollar, çözümler keşfetmesine olanak sağlar (4*).

Bir gün bir kitap okudum ve bütün hayatım değişti.

Orhan Pamuk

Neden Bibliyoterapi?

• Bibliyoterapi kullanılarak, kişinin kendisini tanıması ve keşfetmesi olanağı sağlanır. Ayrıca bibliyoterapi kişinin yalnız olmadığı ve kendisiyle aynı sorunu yaşamış başkalarının da olduğunu farkedebilmesi konusunda yardımcı olur
• Kişi, bibliyoterapi ile birlikte kendisine ve başkalarına karşı farkındalık geliştirir ve olumlu bir benlik duygusu edinir
• Sorunlarının çözümü ile ilgili içgörü kazanır ve farklı çözüm yolları üretebilme yeteneği geliştirir
• Duygusal boşalım ve zihinsel stresten kurtulabilmesi sağlanır,
• Kişi yeni değerler, tutumlar, davranışlar ve yaşadığı toplumun değerlerine karşı farkındalık geliştirir
• Kişinin kendisini dürüstçe değerlendirmesini ve farklı kültürlere, koşullara ya da beklenmedik olaylara kolayca adapte olmasını sağlar,
• Anne, baba ve çocuk arasındaki çatışmaları ve herhangi bir konuda altarnetif çözüm önerileri geliştirebilmeyi sağlar
• Çocuk ve gençlerin gelişimsel ihtiyaçlarıyla baş edebilmelerine, benlik kavramı geliştirmelerine, ifade özgürlüğüne ve kendini kabul etmelerine yardımcı olur (1*).

Bibliyoterapinin Çocuklar İçin Faydaları

• Sorunları ve kaygılarını serbestçe ifade edebilmelerini sağlar
• Çevresiyle ve başkalarıyla ilişkilerinde, düşünce ve davranışlarını analiz etmeleri konusunda yardımcı olur
• Bir problem ya da sorun ile karşılaştıklarında çözüm sağlayabileceği bilgiler edinir
• Karşılaştıkları kaygı ve korkuları azaltıp, rahatlama sağlar
• Yeni ve kullanılabilir çözümler öğrenerek sosyal ve akademik başarılarında artma sağlar (5*).

Bibliyoterapi İçin Seçilecek Kitapların Özellikleri

Bibliyoterapi için seçilecek kitaplar modern veya klasik roman, şiir, tiyatro, hikaye, düşünce ya da bilim eserleri olabilir. Her birinde aranılacak özellikler şunlardır;

1. Öğretici olmalıdır
2. Uluslararası, evrensel bir dünya görüşüne sahip olmalıdır
3. Vakit geçirici olmalıdır
4. Yaşamın olumsuz yönlerine karşı, yaşam sevincini yansıtmalıdır
5. Suç sayılan davranış ve fikirlerin eğitim ile düzeltilebilmesi görüşünü yansıtmalıdır
6. Fikirlere, kişilere ve toplumlara karşı dil, din, renk, ırk ayrımı yapmaksızın saldırmayı değil, birlikte ve bir arada yaşamanın gerçekliğini anlatacak nitelikte olmalıdır
7. Kişinin genel seviyesine ve ihtiyaçlarına uygun olmalıdır (2*).

---

1. Yılmaz, M. (2014). Bilgi ile iyileşme: Bibliyoterapi. Türk Kütüphaneciliği, 28(2), 169-181.
2. Altay, G. (1969). Bibliyoterapi ve kütüphaneciler. Türk Kütüphaneciliği, 18(4), 241-243.
3. Sevinç, G. (2019). Ruh sağlığını okuma yoluyla iyileştirme: Bibliyoterapi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(4), 483-495.
4. Öner, U. (1987). Bibliyoterapi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 20, 143-149.
5. Bulut, S. (2010). Bibloterapi yönteminin okullarda psikolojik danışmanlar ve öğretmenler tarafından kullanılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(34), 17-31.

---

Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️