Günümüz dünyasında çok farklı alanlarda çok farklı insanlarla etkileşim halinde oluyoruz. İletişim, yaşamımızın bir parçası ve sosyal hayatta olmazsa olmaz. Kendimizi diğer insanlara karşı ifade edebilmek çok önemli fakat bazı kişiler bu durumdan kaçınabilmektedirler. Bunun sebebi ise “alay edilmekten korkma” ya da “yetersizlik duygusu” olabilmekte. Bu durum kişinin ister okul hayatını olsun ister iş hayatını olumsuz etkileyebilmektedir. Bu duruma “Çekingen Kişilik Bozukluğu” denir.
Çekingen Kişilik Bozukluğu Nedir?
Çekingen Kişilik Bozukluğu, günümüzde %1- %10 oranında görülebilen bir psikolojik rahatsızlıktır (2*). Erken erişkinlikte başlayan ve değişik durumlarda ortaya çıkabilen bu rahatsızlık; aşırı yetersizlik duygusu, düşük özgüven, reddedilmeye/eleştirilmeye karşı aşırı duyarlılık ve çevreye karşı soyutlanma gibi durumlara sebep olmaktadır.
Kişi, içedönüktür ve sosyal yaşamdan kaçınmaktadır. Başkalarıyla etkileşimde bulunamama ve günlük yaşamda ilişkileri sürdürememe konusunda ciddi sorunlara neden olur. Halk arasında bu kişiler çoğunlukla, “utangaç”, “yalnız”, “korkak”, “güçsüz” gibi kelimelerle ifade edilirler. Fakat burada düşünüldüğünden daha ciddi bir durum vardır ve eğer bu kişiler çevresi tarafından dışlanırsa durum daha da kötüye gidebilir.
Çekingen Kişilik Bozukluğu kişinin iş yaşamını büyük oranda olumsuz etkiler. Çünkü, kişi eleştirilmekten ya da başarısız olmaktan korktuğu için riske girmek istemeyebilir ve iş hayatında görev almaz ya da gelen teklifleri reddeder. Bütün bunlar kişinin hem başarısını hem de sorumluluk alma bilincini zayıflatır.
Çekingen Kişilik Bozukluğuna sahip bireyler, insanlarla ilişkilerinde genelde pasif kalırlar ve kendi fikirlerini kolayca ve rahatça ifade edemezler. Az sayıda arkadaşları vardır çünkü insanlarla etkileşim halinde olmaktan kaçınırlar. Bu arkadaşlarını ise kaybetmekten korktukları için aşırı bağlılık gösterirler. Ayrıca, iş hayatlarında da ilerleyemezler ve girişimde bulunamazlar. Çünkü kendilerini güvensiz ve beceriksiz hissederler.
Çekingen Kişilik Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
Bu kişiler için sevdiği şeyleri/kişileri kaybetme ve reddedilme, o kadar acı vericidir ki, genellikle başkalarıyla bağlantı kurmaya çalışmak yerine, yalnızlığı seçerler. Ayrıca bu kişilerin alkol/madde bağımlılığı veya depresyon gibi bir ruh hali bozukluğu geliştirebilme ihtimalleri vardır (4*).
- Kişi, insanlarla temas gerektiren durumlardan kaçınır.
- Utanma ya da alaya alınma korkusu yaşar.
- Eleştirilme, onaylanmama ya da reddedilmekten endişe duyarlar. Bu yüzden mesleki hayatlarında sıkıntı içindedirler.
- Kişi kendisini yetersiz, beceriksiz, kötü, zevksiz görebilir ve diğer insanlarla kendisini kıyaslayabilir. Bu durum kendisini değersiz hissetmesine ve diğer insanlardan aşağı görmesine yol açar.
- Ortamda kendisinin sevileceği kesin olmazsa insanlarla ilişki kurmayı istemez.
- Utanmaktan ya da rezil olmaktan korktuğu için genellikle yeni ve değişik etkinliklerden uzak durmaya çalışırlar ve risk almak istemezler.
- Yanlış bir şey söyleme veya yapma kaygısı yaşarlar.
- Sosyal ortamlarda girişken olamazlar.
- Önemli bir karar vermekten kaçınabilirler.
Çekingen Kişilik Bozukluğunun Nedenleri Nelerdir?
Çekingen Kişilik Bozukluğunun çeşitli sebepleri olabilir. Özgüven eksikliği kişinin zamanla utangaç, çekimser birisi olmasına neden olabilir. Bunun dışında, sevecen olmayan ebeveynlerin duygusal ve fiziksel anlamda tacizde bulunmaları, çocuğun anne babası tarafından sürekli reddedilmesi veya aşağılanması, çocuğun ihmal edilmesi çocukta çekingen kişilik bozukluğuna sebep olabilmektedir. Ayrıca, kişinin mizacı ve kişilik yapısı çevresi tarafından da şekillenebilir. Bundan dolayı, kişinin iş yaşamı, çocuğun okuldaki çevresi (öğretmen tutumları, arkadaşları vs.) kişinin yetersiz hissetmesine ya da aşırı duyarlı olmasına sebep olabilmektedir.
Çekingen Kişilik Bozukluğunun Tedavisi
Çekingen kişilik bozukluğunda en başta teşhis çok önemlidir. Çünkü bazı ebeveynler, çocuğunun uzun bir zaman süren utangaç hallerini ya da bazı şeylerden kaçınma durumunu normal olarak görür ve pek ilgilenmez. Oysaki bu durum çok tehlikelidir çünkü zamanla çocukta özgüven eksikliği yaşanabilir ya da çocuk hem okul hemde iş yaşamında başarısız olabilir. En başta da kendini ifade etmekte güçlük çeker ve bu durum olumsuz sonuçlar doğurabilir. Bu yüzden, çekingen kişilik bozukluğunda tedavi önemlidir. Burada psikoterapi uygulanabilir (4*) ya da bilişsel/davranışsal yaklaşımlar yardımcı olabilir. Burada tedavi şeklini ruh sağlığı alanında yetkin olan kişi karar vermelidir ve tedavi süreci düzenli bir şekilde takip edilmelidir.
Yararlanılan Kaynaklar:
- https://www.webmd.com/mental-health/avoidant-personality-disorders#1
- http://www.dpsikiyatri.com/hastaliklar168.asp
- http://www.htanoropsikiyatri.com/cekingen-kisilik-bozuklugu/index.php
- https://www.psychologytoday.com/intl/conditions/avoidant-personality-disorder
- http://adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/2951/1/10072525.pdf
- Resim Foundry Co tarafından Pixabay‘a yüklendi
Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️
