Son yıllarda çocuk istismarıyla ilgili haberleri hemen hemen her gün görmekteyiz. Tüm dünyada çocuk istismarı çok ciddi bir problemdir. Özellikle, bilinçsizce ve erken yaşlarda yapılan evlilikler çocuk istismar ve ihmaline sebep olmaktadır.
Çocuk istismarı, Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization) tarafından “çocuğun sağlığına, hayatta kalmasına, gelişimine, onuruna zarar verebilecek her türlü fiziksel, duygusal ve cinsel kötü muamele ve çocuğun ihmal edilmesi” olarak tanımlanmıştır. Çocuk istismarı genel anlamda çocuğa bakmakla yükümlü ebeveynler tarafından ya da diğer yetişkinler tarafından uygulanan ve çocukta derin psikolojik sorunlar yaşatan bir durumdur. Bu çocuklarda depresyon, kaygı (anksiyete) bozukluğu, çevresine karşı şüphecilik ve güvensizlik yaşanmaktadır.
Çocuk istismar olayları öğrenilen ve nesillerden nesillere aktarılan bir davranış olduğundan dolayı istismara uğramış çocuk zamanla başkalarını cinsel, duygusal ve fiziksel açıdan rahatsız etmeye başlayabilir.
Bir anne baba çocuğunu ya korkutup utandırarak ya da sevip yüreklendirerek büyütür. Korkutup utandırarak büyüten; kendine itaat eden, sözünden çıkmayan çocuk ister. Sevip yüreklendiren “doğru” ve “yanlış” seçimlerin ne olduğunu bilen insan yetiştirmeye özen gösterir.
Doğan Cüceloğlu, Mart 2015, Çocuk Yetiştirmenin İki Yolu
Çocuk İstismarı Genel Olarak Ne Şekillerde Görülür?
- Çocuğa yeterli bakım sağlamamak
- Çocuğa vurmak ve çocuğu aşağılamak
- Çocuğun sağlık ve eğitim gereksinimlerini göz ardı etmek
- Çocuğu ev işlerinde hizmetçi gibi kullanmak
- Çocuğu denetimsiz bırakarak zararlı durumlarda korumamak
- Çocuğun duygusal gereksinimlerini göz ardı etmek
- Çocuğa cinsel içerikli malzemeler/fotoğraflar göstermek
- Çocuğun oyun hakkını elinden almak
- Çocuğun dokunulmasını istemediği bölgelerine dokunmak
Çocuk istismarı insanlık suçudur!
Çocuk İstismarında Bilinmesi Gerekenler
- Çocuklara inanmak gerekir, istismara uğrayan çocuk bu konuda asla yalan söylemez.
- İstismarın olduğu yerler genellikle ıssız sokaklar, inşaat alanları, parklar değil; ev, mahalle, okul gibi çocuğun içinde bulunduğu yakın çevresidir.
- Çocuk istismarı her sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik düzeyde görülebilir.
Çocuk istismarının görüldüğü aileler genelde şiddet gösteren, alkol ve madde bağımlısı, travmatik sorunlar yaşayan, strest ve kaygı bozukluğu durumu yaşayan ailelerdir.
Çocuk istismarı; cinsel istismar, fiziksel istismar, duygusal istismar ve ihmal şeklinde 4 grupta incelenebilir.
Cinsel İstismar Nedir?
Cinsel istismar, çocuk istismarı içerisinde tespit edilmesi en güç olanıdır. Cinsel istismar, çocuğun (psiko-sosyal gelişimini henüz tamamlamamış) tam olarak kavrayamadığı, onay vermesinin mümkün olamayacağı, zorla yapılan ve sosyal normlara, yasalara aykırı olan istismar çeşididir.
Cinsel istismar çeşitleri; taciz, ensest, tecavüz, teşhircilik, cinsellikle ilgili yapılan kötü içerikli konuşmalar, cinsel organlara dokunma vb.’dir. Cinsel istismarın en belirgin bulguları cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve çocukta beklenmedik cinsel davranış ve hareketlerdir.
Cinsel istismar tanısı genel olarak çocuktan alınan hikayelerle konur. Buna ek olarak fizik muayene de yapılmalıdır. Ayrıca çocuğun davranışlarını ve yaptığı hareketleri de incelemek ve gözlemlemek gerekir.
Çocuğu Cinsel İstismardan Korumak İçin Yapılması Gerekenler
- Çocuğunuzun bedeninin ona ait olduğunu ve bedenine, o istemedikçe, kimsenin dokunamayacağını öğretin.
- Çocuğunuzu başkalarıyla tuvalete göndermeyin.
- Tedbirli olmanın korkaklık olmadığını söyleyin.
- Çocuğunuzun odasına girerken kapıyı tıklatın ve izin isteyerek içeri girin.
- Çocuğunuzu sıkacak ve bunaltacak şekilde öpmeyin.
- Çocuğa vücudunun bölümlerini anlatın.
- Çocuğunuza gerektiğinde “hayır” demesini öğretin.
- Polis, jandarma gibi önemli resmi kurumların numaralarını öğrenmesini sağlayın.
- Çocuğa iyi ve kötü dokunuş nedir, açıklayın.
- Tüm bunları çocuğu korkutmadan ve kaygılandırmadan anlatın.
Fiziksel İstismar Nedir?
Fiziksel istismar genel olarak çocukta kaza dışında oluşan yaralanmalar olarak bilinmektedir. Fiziksel istismar, çocuğun ailesi ya da bakımından/eğitiminden sorumlu kişiler tarafından, sağlığına zarar verecek biçimde fiziksel olarak yaralanmasıdır.
Fiziksel İstismarın Görülme Biçimleri
- Vücutta meydana gelen yanıklar (sigara vb.)
- Dövmeye bağlı olarak oluşan morluklar
- Sallanmış bebek sendromu (Çocuklarda ağır kafa içi ve kafatası zedelenmeleri)
- Isırık ya da el izi
- Zehirlenme
- Saç kaybı
Fiziksel istismar şüphesi olduğunda, çocuktan dikkatlice öykü alınmalı ve fiziksel muayene yapılmalıdır. Hatta fiziksel muayeneye radyolojik testler ve kan testleri de eklenmelidir. Ayrıca anne babanın da öyküsü alınmalı ve konu üzerinde özenle durulmalıdır!
Duygusal İstismar Nedir?
Duygusal istismar, ebeveynlerin veya çocuğa bakmakla yükümlü kişilerin; çocuğu azarlaması, utandırması, yalnız bırakması, tehdit etmesi, çocuğa bağırması ve küfretmesi, çocuğun kendine olan güvenini zedelemesidir. Duygusal istismar gündelik yaşamda en çok rastlanan istismar çeşididir. Çocuk sadece duygusal istismara maruz kalabileceği gibi bunun yanında fiziksel veya cinsel istismara da maruz kalabilir.
Çocuğun duygusal istismara maruz kaldığını fark etmek zor olabilir çünkü çocukta fiziksel anlamda bir belirti olmaz.
Duygusal İstismarın Göstergeleri
- Fiziksel gelişimin yavaşlaması
- Çocuğun bilişsel anlamda (öğrenme güçlükleri, dikkat eksikliği) düşüş yaşaması
- Zihinsel gelişimin yavaşlaması veya gerilemesi
- Madde bağımlılığı görülmesi
- Parmak emme, sallanma gibi davranışsal bozukluklar göstermesi
- İletişim bozukluğu
- Uyum sorunlarının yaşanması
- Suç işleme, saldırganlık, pasiflik, şikayetçi olma
- İntihara yatkınlık
- Sosyal ilişkilerin zayıflaması
- Yaşının gerektirdiği davranışları sergileyememe
İhmal (Çocuğu Görmezden Gelme)
İhmal sözlük anlamına göre, “gereken ilgiyi göstermeme, boşlama, savsaklama, önem vermeme” demektir.
Çocuk ihmali; çocuğa bakmakla yükümlü olan yetişkinlerin, çocuğun beslenme, barınma, bakım, sevgi, eğitim gibi ihtiyaçlarını karşılama konusunda görevlerini yerine getirmemeleridir.
Çocuk İhmaline Sebep Olan Durumlar
- Çocuk soru sorduğunda cevap vermemek
- Çocukla özel ilgilenmemek
- Çocuğu dikkate almamak ve söylediği şeylere inanmamak
- Çocukla birebir konuşup gününün nasıl geçtiğini sormamak
- Okuldaki başarısını takdir etmemek
- Çocuğu çevredeki tehlikelerden korumamak
Çocuğun İhmal Edilmiş Olmasını Nasıl Anlayabiliriz?
- Çocuk okulda çok devamsızlık yapıyor ve okula gitmek istemiyorsa
- Sık sık hasta oluyor ve kısa sürede iyileşemiyorsa
- Çocuğa kirli ve bakımsız kıyafetler giydiriliyorsa
- Çocuk arkadaş edinmekte güçlük çekiyorsa
- Çocuk küçük yaşlardan itibaren madde veya sigara kullanıyorsa
- Çocuk kendine zarar verici hareketler yapıyorsa
- Çocuk küçük yaşlardan itibaren kendi başına para kazanmaya çalışıyorsa burada çocuk ihmalinden söz edilebilir.
Çocuk ihmal ve istismarlarına “dur” demek için bütün herkesin bu konuda bilinçlendirilmesi gerekir. Medya aracılığıyla çocuklara dokunma, çocukları ihmal etme gibi sloganlarla insanlar bilgilendirilmelidir.
“Çocuklar her türlü ihmal ve istismardan korunmalı, onlar her koşulda yetişkinlerden daha özel ele alınmalıdır.”
Mustafa Kemal ATATÜRK
Yararlanılan Kaynaklar:
- http://www.dogancuceloglu.net/yazilar-7/
- http://pdrdergisi.org/index.php/pdr/issue/view/17
- http://www.cshd.org.tr/uploads/pdf_CSH_87.pdf
- http://www.manevisosyalhizmet.com/wp-content/uploads/2009/11/cihmalist.pdf
- https://www.ttb.org.tr/eweb/adli/7.html
Erişim Tarihleri: 15.02.2019
Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️
