Evrimsel PsikolojiÖneriler

Eş Seçiminin Evrimsel Temelleri Nelerdir?

Öncelikle şunu söylemek isterim ki bu yazıyı okurken bazılarımızın aklında günümüz adına çok fazla cinsiyet ayrımı gözeten söylemler olduğu belirebilir. Bu yüzden okuduğunuz süre esnasında bu açıklamaları lütfen şu şekilde zihninizde canlandırın: Burada bahsettiğimiz kadınlar mağaralarda yaşayan ve yırtıcı hayvanlar gibi tehlikelerden kaçınıp hayatta kalmaya çalışan kadınlardır. Kendilerini ve yavrularını korumalı, nesillerini devam ettirmelidir. Erkekler ise genellikle bu mağaraların dışında kendisi ve ailesinin hayatta kalması için avcılıkla uğraşır. Kadınlara oranla daha güçlü ve iridir. Dolayısıyla bu kuramı milyonlarca belki de milyarlarca yıl öncesinde yaşayan soy büyüklerimizi düşünerek okumak daha doğru bir sonuca ulaşmamızı sağlayacaktır. Bizler ise günümüzde bazı davranışlarımızı bu kalıtsal mirasa göre açıklayabilmekteyiz.

Evrimsel kurama göre insanın temel amacı kendi kalıtsal mirasını bir sonraki nesle bırakabilmektir. Dolayısıyla insan eşleşmesi üreme başarısı ile doğrudan ilişkilidir. Peki bu kurama göre insanlar eş seçerken nelere dikkat ediyor? Kadın ve erkek arasında eş seçimi için farklılıklar var mı? Şimdi bu soruları birlikte inceleyelim.

Seçiciliğin Getirdiği Rekabet

Soy büyüklerimizi ele aldığımızda, kadınlar ve erkekler farklı seçenekleri göz önünde bulundurarak eş seçmiştir. Bunun nedeni ise iki cinsiyetin de farklı ihtiyaçlarının olmasıdır. Kadın, ömrü boyunca sadece 400 yumurta üretebilir. Bu denli az bir sayıdan daha da az sayıda yavruya sahip olur. Genlerini devam ettirebilmek ve kalıtsal mirasını korumak adına yavrusuna yapacağı yatırım daha fazla olacaktır. Bu sebeple kadın, eş seçimi konusunda daha seçicidir. Doğum, emzirme, büyütme vs. gibi ihtiyaçlar karşısında; yavrusuna daha iyi bakım vereceği, onu tehlikelerden koruyabileceği güvenilir ve güçlü bir erkek aramaktadır. Amacı az sayıdaki yavrusuna elinden geldiğince fazla yatırım yapmak ve onları hayatta tutabilmektir (1*).

Erkek ise saniyede 12 milyon sperm üretebilmektedir. Spermlerini fazla sayıda eşe yaymak ve kalıtsal mirasını çok fazla sayıda yavruya bırakmak ister. Bu derece fazla sayıda yavru karşısında onların bakımı için yaptığı yatırım daha azdır. O yüzden kadının bu seçiciliğine karşı rekabetçi olmak zorundadır. Karşı cinsin dikkatini çekmeli ve kendi hemcinsleri ile yarışmalıdır ki seçici olan kadın için ideal bir eş konumuna gelebilsin (1*).

Antropolog Napoleon Chagnon’un yaşamı boyunca “Yanomamo” adlı toplumu araştırmış ve gözlemlemiştir. Amazon ormanlarında yaşayan bu halk için savaşmak bir yaşam tarzıdır. Bu toplumda tüm erkekler savaşırken ölür ancak hayatta kalanlar çiftleşme için olabildiğince üretken olmaya devam eder. Chagnon, toplumda şiddetin ve savaşmanın neden bu kadar önemli olduğunu bir grup erkeğe sorar ve şu cevabı alır: ‘Ne! Böyle aptalca sorular sorma. Kadınlar için, kadınlar. Kadınlar için savaşıyoruz!’.

(4*)

Bu görüşleri evrimsel psikoloji ile açıklayan bir kuram ile daha detaylı bir şekilde ele alalım.

Trivers’in Ebeveyn Yatırım Kuramı

Kuram ebeveynlerin kalıtsal mirasını aktarabilmeleri ve soy devamlılığını sağlayabilmeleri açısından cinsiyetlerin yavru bakımına yaptığı yatırımı incelemektedir (3*). Kurama göre 2 temel eşleşme sürecinden bahsedebiliriz: Kısa Süreli Eşleşme ve Uzun Süreli Eşleşme. Bu süreçler cinsiyete göre farklılık göstermektedir.

Kısa Süreli Eşleşme

Erkekler için Kısa Süreli Eşleşme

Erkekler için bu tip bir eşleşmenin evrimsel olarak tek bir açıklaması olabilir: Üreme başarısını arttırmak. Çok fazla kısa süreli ilişkiye girerek döl sayısını arttıracak, çocuk sayısı artacak ve genlerini geniş bir alana yaymış olacaktır. Tabii ki kısa süreli eşleşmenin bir bedeli olacaktır.

  • Erkek çok fazla kişi ile beraber olduğu için cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma riski artacaktır.
  • Uzun süreli bir eşleşme için partner bulma olasılığı azalacaktır.
  • Çok fazla yavrusu olduğu için onlara yatırım yapamayacak ve baba yatırımından yoksun kalan çocukların hayatta kalma olasılığı azalacaktır.
  • Uzun süreli bir eşe sahipse onu kaybetme olasılığı artacaktır.

Kadınlar için Kısa Süreli Eşleşme

Kadın eğer üstün genlere sahip bir erkekle karşılaşırsa buradan genetik yatırım elde etmek amacıyla kısa süreli bir ilişkiye girmek isteyecektir. Yine eş değiştirme, uzun süreli bir ilişkiye geçiş için erkeğin uygun bir eş olup olmadığını denetlemek amacıyla kısa süreli ilişkilere girmeyi tercih etmek olabilir. Erkekte olduğu gibi kadın için de bunun bir bedeli vardır.

  • Çocuğa yatırım yapan bir erkek olmayacak ve bütün sorumluluğu tek başına taşıyacaktır.
  • Farklı babalardan doğan çocuklar arasında kardeşler arası rekabet artacaktır.
  • Erkeğe oranla cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma riski artacaktır.

Uzun Süreli Eşleşme

Erkekler için Uzun Süreli Eşleşme

Kadınlar bir erkekle beraber olmak için bağlılık sinyalleri arar. Uzun ilişki sinyali veren erkekler daha cazip kadınlarla beraber olabilir. Peki erkeğin uzun ilişkiden sağladığı faydalar nelerdir?

  • Aynı kadınla tekrar tekrar beraber olduğu için baba olma olasılığı artacaktır.
  • Çocuklarını üreme yaşına kadar tehlikelerden koruma ve yaşama olasılığını artacaktır.
  • Evlilik getirisi ile beraber erkek eşinin ailesiyle farklı koalisyonlar kurma şansı bulacaktır.

Kadınlar için Uzun Süreli Eşleşme

Kadınlar uzun süreli bir ilişki için aşk, bağlılık, güven ve tutarlılık isterler. Ayrıca araştırmalara göre kadınların ekonomik yönden iyileştikçe daha yüksek ekonomik durumdaki erkekleri çekici buldukları görülmüştür. Kendilerine oranla daha yaşlı erkekleri tercih ettiklerini bu durumu ise yüksek statü ve deneyim ile ilişkilendirdikleri görülmüştür (2*). Evrimsel olarak bu durum kadının seçici özelliğinden dolayı oluşmuştur. Bir şekilde yavrusu için gerekli olan ihtiyaçları daha kolay sağlamalı ve onu olabilecek tüm tehlikelere karşı korumalıdır.


Kaynakça:

  1. Cinsel seçim ve Ebeveyn Yatırımı teorisi. (2020, 10, 17). İnsanı İncelemek web sitesi: http://insan-incele.blogspot.com/2016/03/cinsel-secim-ve-ebeveyn-yatrm-teorisi.html
  2. Evrimsel Psikolojiye Giriş: Temel Kavramlar, Bulgular, Tartışmalar. (2020, 10, 17). İnsan Doğası ve Evrim web sitesi: http://insandogasi.blogspot.com/2010/05/evrimsel-psikolojiye-giris-temel.html
  3. Ebeveyn Yatırım Teorisi. (2020, 10, 17). Evrim Ağacı web sitesi: https://evrimagaci.org/ebeveyn-yatirim-teorisi-5882
  4. Winston, R. (2010). İnsan İçgüdüsü. İstanbul: Say.

Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️

Başa dön tuşu