Histrionik Kişilik Bozukluğu: Spot Işıklarının Altında

Tarihsel Olarak

Histeri, tıp ve psikiyatrinin en çok tartışılan konularından birisi olmuştur. Zaman içinde kadınlarda daha yüksek oranda gözükmesi nedeniyle ‘histerik kişilik’ kavramı ortaya çıkmıştır. Daha sonra ise yerini ‘histrionik kişilik’ terimine bırakmıştır. Halk arasında genellikle çok bilinmeyen bir kişilik örüntüsüdür.

Genel Bilgiler

Genç yaşlarda başlar. Aşırı duygusallardır, olayları dramatize etmeye eğilimlidirler, ilgi odağı olmaları yönünde bir inanca sahiptirler ve ilgi odağı olmadıklarında rahatsız olurlar. Çabuk arkadaş olurlar, en ufak bir ilgisizlikte kendilerini reddedilmiş hissederler. Arkadaşlıklarında samimi gözükseler de aslında bu durum yüzeyseldir.

Teatral davranırlar, kışkırtıcı hareketlerde bulunurlar. Çoğu konuyu aşırı derecede cinselleştirirler. Terapiye gittiklerinde terapistleriyle transferans kurmaları olasıdır.

İlgi odağı olmak için insanüstü bir çaba içindedirler. Giyim kuşamlarındaki dikkat çekici renk ve model tercihleriyle, davranışlarındaki baştan çıkarıcı tavırlarıyla, abartılı ifadeleriyle ilgi odağı olmaya çabaladıkları açıktır.

Histrionik bireyler kendilerini tiyatro spotlarının altındaymış gibi hissederler. Şefkat ve ilgi açlıkları vardır. Baştan çıkaramadıkları bireye karşı hırçın davranışlarda bulunabilirler. Fiziksel özelliklerine oldukça düşkündürler. Örneğin Amerikan Güzeli (American Beuty, 1999) filmindeki ana karakter olan Carolyn Burnham karakteri bu bozukluğa oldukça uygun davranışlar sergiler. Dış görünüşünü fazlasıyla takar, mesleğinde yükselmek için başka bir meslektaşıyla uygunsuz ilişkilerde bulunur. Aile üyelerine karşı fazlasıyla eleştireldir.

Bir başka film karakteri olarak da A Streetcar Named Desire (1951) filminde Blanche DuBois karakterinde bu bozukluğa rastlarız. Karakter sürekli ilgi odağında olmak ister, kendi seksüelliğini kullanır, olaylara dramatik yaklaşır ve histerik kahkahalardan birden ciddi bir ruh haline geçer.

Histrionik kişilik bozukluğuna sahip bireyler aşırı heyecanlı davranışlar gösterebilirler. Sohbet ettiği birisine karşı olan hayranlığını abartılı cümlelerle anlatırken ertesi gün o kişinin adını bile hatırlamayabilir.

“İnsanların dikkatini çekmeden ben ne işe yararım” ve “herkes bana bakmaz ve ilgilenmezse yalnız kalırım” gibi düşüncelerle boğuşurlar. Bu bozukluğa sahip olan kişiler günlük işlevlerini yerine getirmekte zorlanırlar ve etkin bir psikoterapi almaları gerekir.

DSM-V

Antisosyal Kişilik Bozukluğu, Borderline Kişilik Bozukluğu, Narsistik Kişilik Bozukluğu ile aynı kategoride yer alır.

DSM-V Tanı Kriterleri

• İlgi odağında olmak isterler. Bu olmadığında rahatsızlık duyarlar.
• Duygu durumları hızlı değişir, abartılı duygu halleri gösterirler.
• Cinsel yönden kışkırtıcı olurlar, Karşısındakiyle ilişkisinde onu cinsel davranışlarla etkilemeye çalışır.                       
• Fiziksel görünüşüne fazlasıyla dikkat eder, ilgi çekmek için dış görünüşünü kullanır.
• Etkilemeye yönelik ve ayrıntısız bir konuşma yapısı vardır.     
• Gösteriş yapmayı sever, karşısındaki kişilere yapmacık gelen hareketlerde bulunur.
• Telkine yatkındırlar, etki altına kolay girerler.
• İlişkilerinde daha samimi ve yakın olması gerektiğini düşünürler.

Bu bozuklukta dikkat çeken başka bir nokta ise bu bireylerin dikkatlerini bir türlü dağıtamadıklarıdır. Bir şeyi kafaya taktıklarında başka bir şeyi gözleri görmez ve kafaya yaktıkları bu işi başaramadıklarında çok büyük bir öfke duyarlar.

Türleri

Histrionik kişilik bozukluğu sadece tek bir şekilde gözükmez. Çeşitli alt tipleri bulunur. Bunlar:

• Canlı Histrionik: Neşelidirler, enerjileri yüksektir. Dürtüsel davranırlar bu durumları başladıkları işi bitirme konusunda sıkıntıya yol açar.
• Yatıştırıcı Histrionik: Anlaşmaya yatkındırlar. Başkalarıyla iyi geçinirlerse ve onların dediklerini yaparsa kendisini seveceklerini düşünürler.
• Çalkantılı Histrionik: Depresyona yatkındırlar, duyguları çok hızlı değişir, eleştiri duymak istemezler, çabuk öfkelenirler.
• Samimi Olmayan Histrionik: İnsanlarla çabuk samimiyet kurarlar. Samimiyet kurdukları kişinin zayıf yönlerini incelerler ve bundan yararlanmaya çalışırlar. Yapmacık ve manipülatif davranışlarda bulunurlar.

Histrionik kişilik bozukluğu dikkati üzerine çekme isteği ve çabaları, olayları büyütmeye, dramatize etmeye, hatta yalan öyküler (mitomani) anlatmaya eğilim; abartılmış duygusal tepkiler ve beden, yüz hareketleri; çabuk etkilenme gibi özellikler bulunur.

Özelliklerine bakıldığında çoğu insan kendisinde ya da çevresindeki insanlarda bu özelliklerin çoğunun olduğunu düşünebilir. En doğru yöntem ise alanında uzman bir psikiyatrist ya da psikologun tanı koymasıdır.

---

Kaynakça:

1. https://www.kemalarikan.com/histrionik-kisilik-bozuklugu.html
2. https://www.sabriburhanoglu.com/histrionik-kisilik-bozuklugu
3. https://www.psikonet.com/histrionik-kisilik-bozuklugu_nedir-117.html
4. http://www.psychologies.com.tr/histrionik-kisilik-bozuklugu/
5. https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-histriyonik-kisilik-bozuklugu-47782.html
6. https://www.homopsychologicus.com/histrionik.html

---

Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️