Munchausen Sendromu ilk kez 1951 yılında birçok hastane dolaşıp kendilerine gereksiz yere cerrahi işlem uygulanmasına izin veren bir grup hastayı tanımlamak için Richard Asher tarafından kullanılmıştır. Hastalar, doktora başvururken sıklıkla klinik bulgularla destekledikleri uydurma bir öykü ile gelmektedir. Sonuç alamadan hastaneden ayrılmakta ve aynı öykü ile tekrar tekrar hastaneye başvurmaktadır. Bu hastaların en belirgin özelliği ise çok zeki sayılabilecek gözlemcileri bile aldatabilecek potansiyelde olmalarıdır.
18. Yüzyılın Alman Baronu Karl Fredrich von Munchausen, Rus ordusunda paralı bir süvariydi. Rus-Osmanlı savaşından dönüşte arkadaşlarına ve komşularına kahramanlıklarıyla ilgili öyküler anlatmaya başladı. Öyküleri o kadar abartıldı ve yayıldı ki en sonunda bu öykülerin yalan olduğu ortaya çıktı. Dolayısıyla Munchausen, egzotik seyahatleri ve tamamıyla uydurma hikayeleri ile ünlendi. Bu nedenle yalan hastalık öyküleri anlatanları tanımlayan sendroma ismi verildi.
(1*)
Bakım Veren Yoluyla Munchausen Sendromu Nedir?
Sendromun bu formu, İngiliz pediatrist Dr. Roy Meadow tarafından 1977 yılında ortaya konmuştur. Bakım veren bir yetişkin tarafından uydurma bir hastalık belirtisi ile çocuk için tekrarlayan klinik başvuruların yapıldığı bir çocuk istismarı durumudur (2*).
- Çocuk için uydurma hastalık öyküleri; bir yetişkin, bakım veren ya da ebeveyn tarafından oluşturulmaktadır.
- Uydurma öyküler ile gelen bu kişi, doktora başvurduktan sonra hastalık belirtilerinin tekrar tekrar değerlendirilmesi talebinde bulunur.
- Çocuğun hastalığı ile ilgili etiyoloji bilgisini kabul etmez ve ısrarla reddeder.
- Çocuk ile bakım veren bu yetişkin ayrı tutulduğu zaman belirtiler hızla düzelmektedir (3*).
Munchausen Sendromunun Sınırlandırma Sistemindeki Kriterleri:
- Belli bir hastalık veya fiziksel bir yaralanma ile ilgili şikayetler uydurulur.
- Bu hastalık veya yaralanma başka bir psikolojik rahatsızlık ile açıklanamaz.
- Kişinin benliğinde bir yaralanma söz konusudur. Kişi kendisini diğer kişilere zarar görmüş olarak gösterir.
- Ebeveyn Yoluyla Munchausen sendromunda ise, kişi bakım verdiği başka bir kişi için hastalık öyküsü uydurur ve onu diğerlerine engelli veya yaralı olarak sunar (4*).
Meadow (1989) ebeveyn tarafından oluşturulabilen hastalık belirtileri ve oluşturulma biçimlerini şöyle ifade etmektedir:
| Hastalık Belirtileri | Oluşturulma Biçimleri |
| Nöbet, apne krizi, baş dönmesi | Zehirleme, havasız bırakma |
| Kanama | Annenin kendi kanı, çiğ et, renkli maddeleri çocuğa bulaştırma |
| Ateş | Termometreyi ısıtma, ateş ölçüm çizelgelerini değiştirme |
| İshal | Laksatifler |
| Kusma | Tuz ya da emetik zehirlenmesi |
| Hipertansiyon | Tansiyon ölçüm çizelgelerini değiştirme |
| Döküntü | Deriyi aşırı kaşıma, dokulara zarar veren boya kullanımı |
| Böbrek Taşı | Çocuğun idrarına önce kan bulaştırma sonrasında ise taş koymak. |
| Büyüme Geriliği | Yiyeceklerden uzak tutmak, çocuk hastanede ise yediklerini sonda ile geri çıkartmak. |
Olgu Sunumu 1
32 yaşında bir kadın hasta kontrol edilemeyen şeker hastalığı nedeniyle hastaneye yatırılır. Hastanede yattığı sürece insülin gereksinimini saptamak için gösterilen tüm çabalara karşın serum glukoz düzeyi düzenlenemez. Yatışının 4. gününde hasta bilinmeyen bir sorunu olabileceğini ve bunun saptanması için daha fazla teste gereksinim olduğunu söyler. Doktoru bunu kabul etmez. Ertesi sabah hemşire hastayı yatağında komada bulur. İncelemeler sonucunda hastada önemli düzeyde hipoglisemi saptanır. Değerlendirme sırasında stajyer bir tıp öğrencisi, kullanılmış bir enjektör ve bir insülin şişesi bulur. Hasta düzelip bu gizli insülinin ve enjektörün bulunduğu söylendiğinde ise oldukça öfkelenir ve tüm tıbbi önerilere karşın hastaneyi terk eder (5*).
Olgu Sunumu 2
2 aylık bir kız çocuğu turuncu renkli idrar ve turuncu renkli kusma şikayetleri ile hastaneye başvurur. Doktorlar tarafından yapılan tüm araştırmaların ve testlerin sonucuna göre hiçbir problem görünmemektedir. Daha sonra yapılan gözlemlerde ise bebeğin sadece anneye verildiği zaman bu belirtileri gösterdiği; anneden ayrıyken ise bu şikayetlerin var olmadığı anlaşılmıştır. Anne, bebeğin turuncu kustuğunu söylediği bir anda bebeğin ağzında turuncu renkli kuru boya parçaları bulunmuş ve belirti öykülerinin uydurma olduğu bu şekilde anlaşılmıştır.
Kaynakça:
- Munchausen Sendromu. (2020, 10, 20). Wikipedia web sitesi: https://tr.wikipedia.org/wiki/MC3%BCnchausen_sendromu
- Hancı, İ. & Eşiyok, B. (2000). Munchausen by Proxy Sendromu: Vekaleten Hastalık. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 9(6).
- Özbesler, C. & Çoban, A. (2010). Ebeveyn Yoluyla Munchausen Sendromu Olgularında Sosyal Hizmetin Rolü. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 6(22).
- Munchausen Sendromu Nedir? (2020, 10, 20). Fikriyat web sitesi: https://www.fikriyat.com/galeri/yasam/munchausen-sendromu-nedir/6
- Hancı, İ. & Eşiyok, B. (2001). Yapay Bozukluk: Munchausen Sendromu. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 10 (9).
Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️
