Whiplash Film Analizi

Whiplash drama, psikolojik ve müzikal öğeleri barındıran farklı bakış açılarıyla bizleri düşündüren bir filmdir.

Öncelikle karakterlerilerimizi tanıyalım.

Andrew Neiman, müzikle uğraşan ve çok hevesli bir öğrencidir. Shaffer’de 1. Sınıf okumaktadır. En iyi müzik grubu buradadır.

Başındaki kişi ise Terrance Fletcher’dir. Öğrencileri çalıştırırken ve seçerken farklı bir yöntem izlemektedir.

Amacı Cesareti Zorlamak

19 yaşındaki Neiman’ı gördükten sonra onu gruba çağırır. Başından beri kendi yöntemini kullanır. Onu ilk gördüğünde bile tebessüm etmeden, ilgi göstermeden inceler. Hatta Neiman davulu çalarken ordan çıkma kararı alır. Sanırım gerekli düşüncesi kafasında oluşmuştur. Neiman artık Fletcher’in baskısı altında kalacaktır.

Fletcher ne yapar?

• Baskı
• Psikolojik ve sosyolojik baskıya dayanamayan kişileri grupta barındırmamaya çalışır.
• Kendi deyişiyle amacı, cesareti kırılan öğrencileri grupta tutmamaktı.
• Onun aradığı öğrenci her koşulda cesareti kırılmayan öğrencidir. Dolayısıyla o, ne yaparsa yapsın öğrencinin cesareti kırılmaması gerekir.

Örnek: Bir çalışma sırasında akordu bozuk olan bir kişi Fletcher’in kulağını tırmalar. Fletcher, bu durumdan istifade ederek psikolojik baskıya dayanamayan bir kişiyi gruptan çıkarmak ister. O kişinin akordu bozuk değildir ama cesareti yoktur. Fletcher ona “Akordun bozuk mu?” diye sorar. Metz adlı öğrenci ise kafasını yere eğer ve korkuyla birlikte psikolojik baskıyı yaşar. Şef, ona kızar ve “Bana evet ya da hayır, bir cevap vermelisin” der. Tam da burada Metz “hayır” der ve kaybeder. Onu küçük düşüren çok fazla söze maruz kaldıktan sonra oradan çıkar. Görüldüğü gibi Fletcher’in yaptığı orada şeflikten daha farklı bir şeydir. Ona göre, yaptığı işi herkes yapar ama onun amacı Charlie Parker’ler yaratmaktı.

Fletcher, Shaffer’den ayrıldıktan sonra bir canlı müzik dinletisinde Neiman ile karşılaşır ve aralarında şöyle bir diyalog geçer:

” +Ben orada insanları, onlardan beklenenin ötesine zorlamak için bulunuyordum. Bunun mutlak bir gereksinim olduğunu düşünüyorum. Aksi takdirde dünyayı bir sonraki Louie Armstrong’dan, Charlie Parker’den mahrum ederiz. Charlie Parker’in nasıl Charlie Parker olduğunu anlatmıştım.

-Charlie Parker bir parçayı yanlış çaldığı için Jo Janes, onun kafasına bir zil fırlatmış.

… (Charlie Parker’in hırs yaptığı ve çalışmaları anlatılıyor. Charlie Parker’e performansından dolayı gülünmüş.)

+Aslında tek bir gayeyle alıştırma yapmış bir daha asla kimseyi kendine güldürmeyecekmiş. Bir sene sonra sahneye geri dönmüş. Sahneye çıkmış ve dünyanın duyduğu en iyi soloyu çalmış.

…

+İngilizce’de ‘aferin’den daha zararlı bir kelime yoktur.

-Bir sınırı var mı peki?

-Belki çok ileri gidersiniz ve bir sonraki Charlie Parker, Charlie Parker olmadan onun cesaretini kırarsınız.

+Hayır oğlum, hayır. Çünkü bir sonraki Charlie Parker’in cesareti asla kırılmayacak.

-Tabii.

+Açıkçası Andrew, karşıma hiç Charlie Parker çıkmadı. Ama çabaladım. Pek çok kişiden daha fazlasını yaptım yani. Çabalarim için de özür dileyecek değilim yani.”

Cesaret Nedir?

Güç veya tehlikeli bir işe girişirken kişinin kendinde bulduğu güven. (TDK)

Charlie Parker Kimdir?

Charles “Bird” Parker, Jr. ABD’li caz sanatçısı ve saksofon yorumcusu. Babası da müzisyen olan Charlie Parker, müzikle çocuk yaşlarda tanıştı. Caz müziğinin Dünya tarihinde çok büyük bir isim yapan Charlie Parker, ölürken beş parasız ölmüştür. (Vikipedia)

Mükemmeliyetçilik

Filmde açık bir şekilde görülen kavram arıyorsanız bu kavram uygundur. Neiman, alanında usta olmak değil en iyisi olmak istiyor. Bunun için çevresini karşısına alacak ve sevgilisinden vazgeçebilecek kadar çaba harcıyor. Hayatına zarar verdiği açıkça ortada. Peki bu doğru mu değil mi? Akla sorular düşmeye başlıyor. Filmde karakterin çektiği sıkıntıları görmektesiniz. “Her şey mükemmel olmalı veya ben mükemmel olmalıyım” şeklinde düşündüğü için stresten kaçamıyor. Fletcher’in düşünceleri onun için çok önemlidir. Terrance Fletcher ise “mükemmeliyetçiliği, hırsı, kapasiteyi arttırmak için kişinin sınırlarını zorlamayı ve gerekirse ona zarar vermeyi” amaçlayan bir öğretmendir.

Psikolojik Baskı

Sınırlarını bu şekilde zorlayarak bireylere baskı kuran öğretmen Fletcher kendi içinde bu sisteminin doğru olduğunu düşünüyor ve üstte verdiğimiz diyaloglarda da bunu görüyoruz. Bu baskıdan dolayı intihar eden bir öğrenci de filmde bahsedilmektedir. Çok acımasız bir şekilde, öğrenciyi küçük düşürecek ve sınırlarını zorlayan aynı zamanda strese yol açan bir baskı. Fletcher, yeni öğrencisi Neiman hakkında bilgiler elde ettikten sonra onu, hayatıyla ve problemleriyle küçük düşürmeye ve pes ettirmeye çalışıyor. Aynı şekilde başka caz davulcusu bulup onlarla yarıştırıyor. Neiman’ın genç ve hırslı olduğunu görünce onu değerlendirmeye alıyor. Çünkü o kafasındaki Charlie Parker’i arıyor.

Öğretmenin unuttuğu bir şey vardır. Herkesin farklı olduğu ve kişilere zarar veren bu yöntemin kullanılmaması gerektiğidir. Bu film, Ölü Ozanlar Derneği’ndeki öğretmen-öğrenci ilişkisinden uzaktır. Buradaki çok farklı bir tutumdur. Öğrenci, öğretmeni bir düşman olarak görebiliyor. Bunu Neiman’ın kaza yaptığı ve ölümden döndüğü gün, çıktığı sahnede öğretmenine saldırmasıyla gördük. İlişkilerinin problemli olduğu görülmektedir.

En iyisi olmak için

Çevremize zarar vermeye veya hayatımızdaki önemli değerleri çıkarmaya gerek var mı? Sorusu geliyor akla. Neiman, yeni başladığı ilişkisinden başarısı için vazgeçiyor. Ve dikkat edilirse her yeni bir adımda veya gelişmede “onay” duygusuyla adımlar atıyor. Burada büyük bir bağlılık görüyoruz. Yani onaylanma duygusu olmadan kendi kendine bir karar alma, bir şeyler yapma durumu olmuyor.

Ailesiyle ve yakınlarıyla bir tartışma içerisine de giriyor. Çünkü o “en iyi” gruba alınmıştır. Bu onun için çok “üstün” bir şeydir. Neiman’ın yemek masasında iken kullandığı bir cümle şuydu:

“34 yaşında sarhoş ve beş parasız şekilde ölüp insanların yemek masasında benden bahsetmesini 90 yaşında zengin ve ayık şekilde ölüp kimse tarafından hatırlanmamaya tercih ederim.”

Buradan başka bir alt başlık doğuyor.

İnsanın ölümsüz ve farklı olma isteği

Bunun için bir yol da adını duyurmak. Bir alanda büyük bir başarı yakalamak, farklı bir şey keşfetmek. İnsan ölümden ve yalnızlıktan korkan bir canlıdır. Dolayısıyla öldüğünü bilse bile adını yaşatmak istemesi bu duygularından uzaklaştırmaktadır.

Kafayı takmak

Bir konuya veya bir fikrinize ne kadar çok kafa yorarsanız, üzerinde düşünürseniz, çok önem verirseniz o kadar çok başarılı olabilirsiniz. Düşüncesi yatmaktadır. Buna “kafayı takmak” deyimi uygun düşmektedir. Akıl Oyunları Film Analizimizde de bunu görebilirsiniz. Bunu gerek gerçek hayatta gerekse filmlerde görebilirsiniz. İşe yarar mı, doğru mu? Bunun üzerine bir düşünebilirsiniz.

Hırs

Kaza yaptıktan sonra o haliyle sahneye çıkması abartı bir durum olarak karşımıza çıksa da Neiman, en iyisi olmak ve başarılı olabilmek için o sahneye çıkar. Çünkü bu onun son şansıdır. Fletcher onun sınırlarını bu şekilde zorlamaktadır. Her insan bir planını gerçekleştirmek üzere yola çıkarken ani bir gecikmeyle karşılaşabilir. Neiman aslında sunumdan ziyade Fletcher’in ne diyeceğine, psikolojik baskısına, geleceğine, davulculuk görevini kendisinin hak ettiğine odaklanır. Elbette ki bu odaklanma sonucu kaza yapmak ve aksilikler olacaktır. Çünkü aşırı anlam yüklemeyle birlikte stres yaşanmaktadır. Zincirleme olumsuzluklar bununla birlikte kaçınılmaz olmuştur.

Filmin sonu, ucu açık bırakılmıştır. Fletcher her zaman tavrını bozmadan “sendin, beni tavırlarım konusunda açıklamalarınla okuldan attıran! ” diyerek de onun moralini bozmuştur. Belki tam olarak Fletcher, onun söyleyip söylemediğini bilmiyordu ama bu yöntemi iyi kullandığı için ondan bir mesaj almak istiyordu. Bu mesaj söyleyenin onun olup olmadığını gösterecekti. Film devam etseydi bunu öğrenebilirdik aslında 🙂

Tahmin

1. Fletcher ile öğrencisi aslında birlikte iş yapmaya devam ediyor olucaklardır. Çünkü Neiman her şeye rağmen öğretmeninin dediklerine önem vermektedir. Ama ona karşı gelip cesaretinin olduğunu son sahnede göstermiştir ki bu durum Fletcher için çok sinir bozucu gibi gözükse de onu “cesaretli bir öğrencisi” olduğu için mutlu edecektir. Çünkü cesareti kırılmamış bir öğrencisiyle istediği Charlie Parker özelliğini yakalamış olacaktır.
2. Bir senaryo ise Neiman karlı çıkmaktadır ve bir teklif gelmektedir. Çünkü orada hırslı ve dikkatleri üzerine çeken bir performans sergilemiştir. Fletcher ile ilişkilerini keser. Bu ihtimal azdır.
3. Caz davulcusu olmayı bırakır. Bu yok denilecek kadar az bir ihtimaldir.
4. Diğer ihtimaller. (Yorum olarak belirtebilirsiniz.)

Bu tahmini film için psikolojik olarak boşluk yaşanmasın diye yaptık 🙂 Umarım analizimizi ve tahminimiz size yararlı olmuştur. Yorumlarınızı ve düşüncelerinizi bekliyoruz.

Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️